Najpierw wróćmy na chwilę, do opublikowanego już wcześniej fragmentu, który będzie dobrym wstępem…
Marek – prawiejakfotograf.pl
To było narysowane w kliszach o czułości ISO 100 i odnosiło się do czasu naświetlania 1/250 s. Wystarczyło tylko odpowiednio przesuwać parametry i klisza naświetlała się poprawnie. Dziś wiem, że ostatni obrazek, czyli słoneczny dzień i przysłona 16 przy czasie 1/250 s to 16 EV, drugi punkt zaczepny łatwy do zapamiętania to 0 EV – jeśli do prawidłowego naświetlenia materiału o czułości ISO 100 potrzebujemy przysłony f/1 i czasu 1 s, to mamy właśnie 0 EV.
Mamy zatem punkty zaczepienia – 0 EV i 16 EV… ale co to jest EV? EV to skrót od anglojęzycznego exposure value, czyli wartości ekspozycji. Światło, charakteryzuje się wieloma parametrami, między innymi możemy mierzyć „ilość światła”. Bez skupiania się na konkretnych jednostkach, wzorach itp. uprościmy sobie temat – przyjmiemy, że pewna wartość światła, której gołym okiem nie widać, to ciemność a pewna ilość światła, której bez zmrużenia okiem nie damy rady znieść, to jasność. Między ciemnością a jasnością jest całe spektrum wartości pośrednich. W fotografii przekłada się nam to na dobieranie poprawnych wartości ISO, przysłony i czasu naświetlania, których mamy pewną skończoną ilość. Żeby się nie męczyć z trzema wartościami, przyjmijmy sobie, że ISO się nie zmienia i wynosi 100. Zatem, każda para pozostałych wartości czasu i przysłony „zamyka w sobie” jakieś ilości światła (z pewnym przybliżeniem). I tak, dla uproszczenia, możemy posłużyć się luksami jako orientacyjną miarą jasności sceny, pamiętając, że EV nie jest jednostką natężenia światła, a jedynie wygodną, logarytmiczną skalą ekspozycji przy zadanym ISO (w tym przypadku ISO 100). Każdy kolejny EV oznacza dwukrotną zmianę ilości światła docierającego do matrycy. Przykładowo, jeśli przyjmiemy umownie, że około 5 luksów odpowiada 1 EV, to 2 EV będzie już odpowiadało około 10 luksom, 3 EV około 20 luksom, a 16 EV około 160 000 luksów. Wartości pośrednie traktujemy oczywiście przybliżeniowo – nie są to ścisłe przeliczniki, a jedynie pomoc w zrozumieniu skali zmian.
I czego mi brakowało?
Na potrzeby nagrywania wideo potrzebuję konkretnych parametrów naświetlania. ISO mam narzucone – 100. Przysłonę mam narzuconą – 2.8. Czas naświetlania – 1/50 s (dla 24 klatek na sekundę, już bez rozwijania i zagłębiania się w szczegóły). Nagrywać będę w bardzo słoneczny dzień, więc przy zadanych parametrach będę miał obraz mocno prześwietlony. Jak pozbyć się światła? Filtrem – szarym filtrem ND (ND – Neutral Density). Filtry ND mają wartości – np. ND 2, ND 4, ND 8, ND 16, ND 32, ND 64… każdy kolejny filtr redukuje nam ilość światła o 1 EV, czyli ND 2 obcina mi o 1 EV, ND 4 o 2 EV, ND 8 o 3 EV, ND 16 o 4 EV… Super, ale nadal mi czegoś brakuje…
| f/1.0 | f/1.4 | f/2.0 | f/2.8 | f/4 | f/5.6 | f/8 | f/11 | f/16 | f/22 | |
| 1 s | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 1/2 s | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 1/4 s | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
| 1/8 s | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 1/15 s | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 1/30 s | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 1/60 s | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 1/125 s | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 1/250 s | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 1/500 s | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
| 1/1000 s | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 1/2000 s | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 1/4000 s | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 1/8000 s | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
Świetna tabelka, ale o co w niej chodzi?
Wróćmy na chwilę do pierwszego rysunku – bardzo słoneczny dzień, ISO 100, f/16, 1/250 s – wiemy już, że to 16 EV (ale możemy dla pewności sprawdzić w powyższej tabeli – szukamy wartości na przecięciu kolumny f/16 i wiersza 1/250 s). Ja mam obiektyw f/2.8 (komórka, dron – urządzenia bez fizycznej przysłony), więc w kolumnie f/2.8 odszukuję 16 EV i odczytuję czas – 1/8000 s. Grubo… 1/8000 s a ja bym chciał okolice 1/50 s. No to wracamy do tabeli i liczymy…
- 1/8000 s -> 1/4000 s (1 EV, ND 2) ->
- 1/2000 s (2 EV, ND 4; względem 1/8000 s) ->
- 1/1000 s (3 EV, ND 8; względem 1/8000 s) ->
- 1/500 s (4 EV, ND 16; względem 1/8000 s) ->
- 1/250 s (5 EV, ND 32; względem 1/8000 s) ->
- 1/125 s (6 EV, ND 64; względem 1/8000 s) ->
- 1/60 s (7 EV, ND 128; względem 1/8000 s).
Wychodzi więc, że z 16 EV aby uzyskać redukcję światła do 9 EV, muszę pozbyć się 7 EV, czyli potrzebuję 128 x mniej światła, czyli filtra ND 128. No nie jest dobrze, zwłaszcza że takie wartości filtrów nie istnieją – ND 64 i dalej jest już tylko ND 1000… 😉